Wijs vrouwen van jongs af aan op saboterende codes van reptielenbrein
en voorkom deceptie

Oudste deel van het brein programmeert moeders het terecht te vinden om op de zak van hun man te teren

In het debat rond de emancipatienota van Jet Bussemaker is vanuit een sociaal, economisch en cultureel perspectief al veel gezegd en geschreven. Ik mis echter een analyse van de oorzaken die maken dat (ook hoogopgeleide) vrouwen geen oog hebben voor of geen moeite hebben met een financiële afhankelijkheid van hun partner of de overheid.

Een eerste laag van deze oorzaken komt aan de orde in onderzoek van Saskia de Hoog en Corine van Egten van kennisinstituut Aletta E-Quality. Uit Vrouwen en financiën. Van roze wolk naar financieel bewustzijn (2012) blijkt dat vrouwen met betrekking tot hun eigen financiële situatie grote risiconemers zijn. Drie factoren spelen een cruciale rol. Zo hebben vrouwen een gering besef van de feitelijke eigen inkomenspositie en financiële afhankelijkheid ('Ik hoef mijn handje niet op te houden want ik verdien mijn eigen geld voor schoenen en zo.'). Ook hun risicoperceptie is gebrekkig ('Wij gaan niet uit elkaar', 'Hij wordt niet ontslagen', 'Ik word niet ziek'). Daarnaast speelt het geringe financiële zelfvertrouwen, vooral met betrekking tot hypotheken en pensioenen ('Nee, dat doet mijn man altijd.'). Deze factoren worden versterkt door het hebben van kinderen, en als er van huis uit geen inprenting is geweest om financieel onafhankelijk te worden en te blijven.

Maar wat maakt dat vrouwen ondanks alle inspanningen van ouders en overheid met open ogen ten prooi vallen aan deze miscalculaties, inschattingsfouten, ontkenningen en hulpeloosheid? De oorzaken liggen in de invloed van het reptielenbrein, dat de blauwdruk maakt waarop ons handelen geënt is. Dit oudste deel van ons brein zet vrouwen keer op keer op het verkeerde been.

Zowel een mannelijk als een vrouwelijk brein wordt zowel door 'nature' - aanleg - als door 'nurture' - opvoeding - gevormd. Zo is het mogelijk dat vrouwen soms een overwegend mannelijk brein hebben, en mannen soms een overwegend vrouwelijk brein. Omdat de meeste vrouwen een overwegend vrouwelijk brein hebben, en omdat het hier ook veelal over vrouwen met kinderen gaat, spreek ik hierna over 'vrouwen' in plaats van over 'een vrouwelijk brein'.

Een eerste invloed van het reptielenbrein is gelegen in de programmering van de vrouwelijke partnerkeuze. Een van de voornaamste criteria voor een vrouw is een man te kiezen die in staat is om voor haar en haar kinderen te zorgen en bescherming te bieden; door zijn fysieke kracht en vaardigheid en/of door zijn economische of sociale status. Die diepe overtuiging wordt nog verder versterkt als er eenmaal een kind onderweg of geboren is. De hormonale shot die een vrouw krijgt door zwangerschap en bevalling, zorgt voor een overweldigende concentratie op het moederschap. Zeker bij een tweede of derde kind veroorzaakt het reptielenbrein een steeds sterkere focus van de vrouw op het moederschap, en doet daarmee de realiteitszin afnemen. Gestuurd vanuit dit deel van het brein vindt een vrouw het volstrekt logisch dat zij thuis de kinderen verzorgt, terwijl haar partner of anders de omgeving de fysieke voorwaarden daartoe schept.

Door de primitieve, zeer krachtige stem van het reptielenbrein is de vrouw, vaak onbewust, ervan overtuigd dat haar man en anders de omgeving of Vadertje Staat terecht de zorg voor haar en haar kinderen op zich neemt. Dat het in ieder geval altijd wel goed komt. Hierdoor hebben veel vrouwen geen realistisch zicht op hun afhankelijke en kwetsbare positie, zowel binnen het gezin als in de maatschappij.

Dit wordt verder versterkt door het feit dat het reptielenbrein nog steeds uitgaat van een levensduur van circa veertig jaar en daarmee de vrouw een overtuiging meegeeft van levenslange vruchtbaarheid.

Het is dus voor de langlevende vrouw met man en kinderen een schok om rond de menopauze de basis voor deze overtuiging gelogenstraft te zien. Je gaat niet dood, maar verliest als vrouw je voortplantingsfunctie en daarmee het natuurlijke recht op bescherming en verzorging. Terwijl je partner er vandoor gaat met een jonge vrouw blijf je achter, zonder geld, zonder baan en zonder 'money earning power'. Vanuit de codering door het reptielenbrein is de perceptie van onderhoudsplicht door de ex-man of de overheid een logische stap.

Het is van belang dat vrouwen deze saboterende codes van het reptielenbrein leren herkennen en erkennen. In dat licht zouden we er goed aan doen meisjes en jonge vrouwen in de opvoeding, op school, via de media en nieuwe life-management games tot het besef van een leven na kinderen te brengen. Op die manier zouden we de schadelijke effecten van het vrouwelijke reptielenbrein kunnen mitigeren.

Charlotte de Vries Lentsch is oprichter en ceo van Octophoron Strategy, Tactics and Communication.